SKOMPLIKOWANE ZAGADNIENIE

Zagadnienie jest bardziej skomplikowane — fazowe zmiany zdolności do pracy, podatności na zmęczenie, na dzia­łanie czynników uszkadzających itd. to proces ciągły, rozwijający się w ciągu całej doby, którego nie można dzielić na dwa „odcinki” — dzienny i nocny. Jak już wspomniano, w ciągu doby zmienia się fazowo także po­datność ustroju na działanie wielu czynników uszkadzających, toksyn, wpływów środowiska fizycznego i społecznego, wrażliwość na działanie niektórych leków itd. Następstwa działania tych środków zależą więc w pewnym stopniu od pory doby. Dla przykładu można przytoczyć wy­niki badań na zwierzętach, wskazujące na znacznie silniejsze toksyczne działanie alkoholu etylowego w późnych godzinach nocnych niż w ciągu dnia, silniejsze działanie alkaloidów naparstnicy — jednego z najcen­niejszych leków nasercowych — nocą niż dniem i in. Obserwacje kli­niczne przemawiają za tym, że organizm człowieka zachowuje się pod omawianym względem podobnie jak zwierzęcy.